Basını Susturmanın Yeni Modeli: Hapis, Akreditasyon, İşten Etme – Ve Ölümün Gölgesi Geri mi Dönüyor?
Basını Susturmanın Yeni Modeli: Hapis, Akreditasyon, İşten Etme – Ve Ölümün Gölgesi Geri mi Dönüyor?
Türkiye’de basını ayakta tutan şey, hiçbir dönem devlet olmadı. Ne siyasi iktidarlar korudu gazeteciyi ne mahkemeler ne cemiyetler… Bu mesleği ayakta tutan tek şey, hakikatin onurudur. O onur bugün saldırı altındadır ve bu saldırıya karşı çıkmak sadece gazetecilerin değil, nefes almak isteyen herkesin görevidir. Çünkü gazetecinin sustuğu gün, bu ülke karanlığa gömülür ve karanlığın ne kadar sürdüğünü ne kadar acı verdiğini biz bu topraklarda çok iyi biliriz.
Bu ülkede gazeteci olmak, kalem tutmak değil, mayın tarlasında yürümektir. Adı özgürlük olan, fakat pratikte dar bir koridora sıkışmış düşünce alanında nefes almaya çalışmaktır. Türkiye’de basın hiçbir dönem gül bahçesi olmadı fakat son yıllarda dikenler artık kanatmıyor, doğrudan etin içine saplanıyor. Çünkü baskı şekil değiştirdi: Faili meçhul kurşunlar yerini mahkeme kararlarına bıraktı, bomba yüklü otomobillerin gölgesi, akreditasyon yasağına ve işten atma tehditlerine evrildi. Eskiden gazeteciyi sokağın ortasında sustururlardı, şimdi mahkeme salonlarında. Eskiden karanlık çeteler tetik çekiyordu, bugün yargı kararları kaleme kelepçe vuruyor.
Fatih Altaylı’ya verilen hapis cezası- ki kendisi de basına yönelik haksızlıklara sessiz birisiydi- bu atmosferin rastlantısal değil, sistemli bir mühendislik olduğunu gösteren en son işaret. Eleştiri yapıyor, soru soruyor, yorum yazıyor diye bir gazetecinin hapse mahkûm edilmesi, sadece Altaylı’ya verilen bir ceza değil; tüm topluma yöneltilmiş bir tehdit. “Konuşmayın, yazmayın, sorgulamayın” diyen bir üst aklın, basın özgürlüğünü kâğıt üzerinde bırakıp pratiğini boğazlamasının yeni yöntemi. Çünkü hukukun geniş yorumlanması gereken alanları daraltılıyor, dar yorumlanması gereken alanlar ise şişirilerek gazetecinin ensesine dolanıyor. Yazı, suç; yorum, suç; haber, suç… Ama gerçekler? Onlar her zamanki gibi iktidarların hoşuna gitmediği için suç sayılan en tehlikeli şey.
Bu ülkede basın meslek örgütleri hâlâ var. Tabelaları var, makam odaları var, üyelik aidatları var. Ama sesleri yok. Bir zamanlar gazeteciler dövülürken, bombalanırken, sokakta öldürülürken dimdik duran o yapılar, bugün kolundan tutulup adliyeden dışarı atılan muhabirin karşısında sessizce telefonunu karıştırıyor. Akreditasyon sopası, partilerin keyfine göre uyguladığı kara liste rejimine dönmüş durumda; TBMM’nin kapısı CNN Türk’e kapatılıyor, duruşma salonu T24 muhabirine yasaklanıyor, İHA muhabiri Vali’nin gazabına uğrayabiliyor, hiçbir cemiyet çıkıp “Bu yaptığınız suçtur” diyemiyor. Yani gazeteciyi koruması gereken kurumlar, gazetecinin karanlıkta bırakılmasına aracılık ediyor.
Oysa bu topraklarda öldürülen gazetecilerin isimleri hâlâ soğuk bir rüzgâr gibi dolaşıyor: Uğur Mumcu’nun arabası hâlâ patlıyor, Çetin Emeç hâlâ kapısının önünde vuruluyor, Hrant Dink hâlâ gazetesinin önünde yere düşüyor. Bu ülkede gazeteci ölür; faili meçhul kayıtlara geçer, devlet unutur, toplum kabullenir, cemiyetler susar. Bugün yaşananların o eski karanlık hikâyelerden farkı yalnızca yöntem. Dün kurşunla susturuyorlardı; bugün mahkeme kararlarıyla. Dün bombayla korkutuyorlardı; bugün hapisle, işten atmakla, ekonomik baskıyla. Dün gazetecinin bedenine saldırıyorlardı; bugün aklına ve kalemine.
İşte asıl büyük tehlike burada yatıyor: Baskı öyle rafine hâle geldi ki, kalabalıkların gözünde normalleşti. Gazetecinin tutuklanması haber değeri taşımıyor artık; muhabirin duruşmadan kovulması toplumda öfke yaratmıyor, içeri alınmayan televizyon kanalının yaşadığı akreditasyon yasağı sıradan bir not gibi geçip gidiyor. Bu sessizlik, bu kabulleniş, basın özgürlüğünden önce toplumun vicdanının çöküşüdür. Çünkü basın sustuğunda karanlık büyür; karanlık büyüdüğünde ise hiçbir hak güvende kalmaz.
Bugün “gazetecilik suç değildir” demek, basit bir slogan değil; bu ülkenin en temel demokrasi talebidir. Çünkü gazeteci susarsa, halk sağır olur. Gazeteci susturulursa, gerçekler öldürülür. Bir ülkede basın özgürlüğü kelepçelendiyse, o ülkenin yarınlarından umut beklemek rüyadan ibarettir. Fatih Altaylı’nın aldığı ceza, bugün bir kişinin başına gelmiş gibi görünse de aslında tüm basının boynuna geçirilen görünmez bir iptir. Bu gidişatın sonu ne midir? Eğer bu suskunluk devam ederse, geçmişte yaşananları tekrar yaşamayacağımızın garantisini kim verebilir? Bugün hapis cezasıyla sindirilen basın, yarın yeniden sokakta hedef alınırsa şaşırmalı mıyız?
Abdurrahman AKÇAL
News