Tam 71 yıl önce bugün, 1 Aralık 1954 tarihinde Adıyaman, Malatya’dan ayrılarak müstakil bir il statüsüne kavuştu. Bugün 1 Aralık 2025 ve bu kadim şehir, tarihinin en buruk ama aynı zamanda en dirençli yıl dönümlerinden birini yaşıyor.
Adıyaman’ın 71. yılında dünü, bugünü ve yarınından beklentilerini şu şekilde özetleyebiliriz:
- Dünü: Hısn-ı Mansur’dan Vilayete
Adıyaman, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış, Kommagene Krallığı’nın başkenti olmuş köklü bir geçmişe sahiptir.
- 1954 Öncesi: Cumhuriyetin ilk yıllarında Malatya’ya bağlı bir kaza olan şehir, “Hısn-ı Mansur” (Mansur’un Kalesi) olarak anılırdı. Ancak coğrafi zorluklar ve dağlık arazi, hizmetin ulaşmasını zorlaştırıyordu.
- İl Oluşu (1954): Demokrat Parti döneminde çıkarılan 6418 sayılı kanunla Adıyaman; Besni, Kahta, Gerger ve Çelikhan ilçelerini de bünyesine katarak il oldu. Bu karar, şehrin kendi kimliğini bulması ve kalkınması adına atılan en büyük adımdı.
- Kültürel Miras: Nemrut Dağı gibi bir UNESCO Dünya Mirası’nı bağrında taşıyan şehir, her zaman “Huzur ve Barış Kenti” olarak anıldı. Farklı kültürlerin ve inançların bir arada barış içinde yaşadığı nadir coğrafyalardan biri oldu.
- Bugünü: Yaraları Sarma ve Yeniden Doğuş (2025)
Adıyaman’ın “bugünü”nü konuşurken, 6 Şubat 2023 depremlerinin gölgesinden bahsetmemek imkansızdır. 71. yılda şehir, tarihinin en büyük imar seferberliğini yaşamaktadır.
- Şantiye Şehir: 2025 yılı itibarıyla Adıyaman, devasa bir şantiyeyi andırmaktadır. Şehir merkezindeki yıkımların yerini, İndere (Zey) ve Örenli gibi bölgelerde yükselen kalıcı konutlar almıştır. Yılsonuna kadar on binlerce konutun hak sahiplerine teslim edilmesi hedeflenmektedir.
- Ekonomik Mücadele: Şehir ekonomisi, Organize Sanayi Bölgesi’ndeki (OSB) fabrikaların yeniden tam kapasiteye geçmesi ve esnafın konteyner çarşılardan kalıcı iş yerlerine geçiş süreciyle toparlanmaya çalışmaktadır. 2025 verilerine göre yapı ruhsatı sayılarındaki artış, şehrin fiziksel olarak ayağa kalktığının bir göstergesidir.
- Nüfus Hareketliliği: Deprem sonrası göç veren şehir, konutların tamamlanmasıyla birlikte “geri dönüş” sürecini yaşamaktadır. Adıyamanlılar, topraklarına ve komşuluk kültürüne sahip çıkmaktadır.
- Gelecekten Beklentiler
Adıyaman halkının 71. yılında devletten ve yerel yönetimlerden beklentileri, sadece binaların dikilmesi değil, “şehrin ruhunun” da iade edilmesidir.
- Kalıcı Barınma Sorununun Tamamen Çözülmesi: Vatandaşların en büyük beklentisi, devam eden TOKİ ve “Yerinde Dönüşüm” projelerinin hızla tamamlanması ve konteyner kentlerin tamamen tarihe karışmasıdır.
- Şehir Merkezinin (Çarşı) Canlanması: Adıyamanlılar için çarşı sadece alışveriş değil, bir sosyalleşme alanıdır. Kent meydanı projelerinin bitirilmesi ve eski canlılığın merkeze geri dönmesi en büyük arzudur.
- Pozitif Ayrımcılık ve Teşvikler: Sanayicinin ve esnafın şehri terk etmemesi için, 6. Bölge teşviklerinin süresinin uzatılması ve Adıyaman’a özel ekonomik destek paketlerinin (vergi muafiyeti vb.) devam ettirilmesi beklenmektedir.
- Turizmin Tekrar Şahlanışı: Nemrut Dağı, Perre Antik Kenti ve Cendere Köprüsü gibi değerlerin, deprem algısından sıyrılarak tekrar turizm rotalarına güçlü bir şekilde girmesi hedeflenmektedir. 2025 sonu itibarıyla 300 bin ziyaretçi hedefi olsa da, gelecek yıllarda bu sayının milyonu aşması bekleniyor.
- Ulaşım Projeleri: Yıllardır konuşulan hızlı tren hattının Adıyaman’a bağlanması ve dağlık ilçelere ulaşımı kolaylaştıracak yol projelerinin tamamlanması, şehrin kalkınması için elzem görülmektedir.
Özetle; Adıyaman 71. yaşında, acılarını bal eyleyip, küllerinden yeniden doğan bir şehir görünümündedir. Geçmişin “Huzur Kenti”, geleceğin “Dirençli Şehri” olma yolunda ilerlemektedir.
Adıyaman’ın il oluşunun 71. yılı kutlu olsun.
Zeynal Selahattin ALPTEKİN
News
